یکی دیگر از اهداف واسطه ای تربیت که در راستای ارتباط انسان با خدا در صحیفه سجادیه مطرح می شود، «تقوا» است. تقوا از ریشه «وقی» به معنای حفظ، صیانت و نگه داری است. تقوا؛ یعنی خود را نگه داشتن و خودداری کردن از گناهان.
کاربرد واژه تقوا در معنای ترس و خوف، حقیقی نیست، بلکه ترس و وحشت لازمه پاسداشت خود از چیزی یا از پی آمدهای آن است. برای مثال، اگر گفته می شود «اتقوا النار»، معنایش آن است که خود را از گزند آتش و عذاب الهی نگاه دارید و به معنای مجازی؛ یعنی از آتش بترسید. به این معنا، مؤمن همواره باید از سرکشی نفس امارّه و گرایش های سرکش خود بترسد تا زمام عقل و ایمان را از کف ندهد و همواره به مدد الهی اطمینان داشته باشد.
بنابراین، مقصود از هدف واسطه ای بودن تقوا این است که تقوا، مرحله ای از رشد دینی و الهی است که دست یابی به آن در بسیاری از گزاره های دینی مفید دانسته شده است.1 ازاین رو، امام سجاد علیه السلامدر صحیفه سجادیه، تقوا را مطلوب و مقصود خود دانسته و بارها آن را از خداوند خواسته است:
«وَ اَلْهِمْنی التَّقْوَی؛ و پرهیزکاری را به من الهام فرما».2
«... وَ اَشْعِرْ قَلبی تَقْواک؛ و دلم را از پرهیزکاری خودت مالامال کن».3
«اَلّلهُمَّ... زَوِّدنا مِنَ التّقوَی؛ بار خدایا! ما را توشه ای از پرهیزکاری قرار ده».4

یکی دیگر از اهداف واسطه ای تربیت که در راستای ارتباط انسان با خدا در صحیفه سجادیه مطرح می شود، «تقوا» است. تقوا از ریشه «وقی» به معنای حفظ، صیانت و نگه داری است. تقوا؛ یعنی خود را نگه داشتن و خودداری کردن از گناهان.
کاربرد واژه تقوا در معنای ترس و خوف، حقیقی نیست، بلکه ترس و وحشت لازمه پاسداشت خود از چیزی یا از پی آمدهای آن است. برای مثال، اگر گفته می شود «اتقوا النار»، معنایش آن است که خود را از گزند آتش و عذاب الهی نگاه دارید و به معنای مجازی؛ یعنی از آتش بترسید. به این معنا، مؤمن همواره باید از سرکشی نفس امارّه و گرایش های سرکش خود بترسد تا زمام عقل و ایمان را از کف ندهد و همواره به مدد الهی اطمینان داشته باشد.
بنابراین، مقصود از هدف واسطه ای بودن تقوا این است که تقوا، مرحله ای از رشد دینی و الهی است که دست یابی به آن در بسیاری از گزاره های دینی مفید دانسته شده است.1 ازاین رو، امام سجاد علیه السلامدر صحیفه سجادیه، تقوا را مطلوب و مقصود خود دانسته و بارها آن را از خداوند خواسته است:
«وَ اَلْهِمْنی التَّقْوَی؛ و پرهیزکاری را به من الهام فرما».2
«... وَ اَشْعِرْ قَلبی تَقْواک؛ و دلم را از پرهیزکاری خودت مالامال کن».3
«اَلّلهُمَّ... زَوِّدنا مِنَ التّقوَی؛ بار خدایا! ما را توشه ای از پرهیزکاری قرار ده».4

یک ـ آثار تقوا
یکی از پی آمدهای مهم تقوا، «جلوگیری از گناه» است. امام در این باره می فرماید:
وَ اجْعَلْنی... مِنَ... المَعْصُومِینَ مِنَ الذُّنوبِ وَ الزَّلَلِ وَ الخَطآءِ بِتَقْواک.5
و مرا از کسای قرار ده که با بازداری و نگه داری تو، از گناهان و لغزش ها و خطا بسته و محفوظ مانده اند.
زَوِّدنا مِنَ التَّقْوَی ضِدَّ غَوایَتِهِ، وَ اسْلُکْ بِنا مِنَ التُّقی خِلافَ سَبِیلِهِ مِنَ الرَّدی.6
و ما را برای مقابله در برابر گمراهی او (شیطان) از پرهیزکاری، توشه ده و خلاف راه او که راه تباهی است، ما را به راه پرهیزکاری ببر.
امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه، پی آمدهای دیگری برای تقوا برشمرده است. برای مثال، صفاتی را که ایشان برای پرهیزکاران برمی شمارد، جزو آثار تقوا شمرده می شود.

دو ـ صفات پرهیزکاران
امام سجاد علیه السلام در دعای مکارم الاخلاق، ویژگی های برجسته پرهیزکاران را چنین بیان می فرماید:
و زیور پرهیزکاران را به من بپوشان در: گستردن عدل و داد و فرو نشاندن خشم و خاموش کردن آتش دشمنی و گرد آوردن و الفت دادن پراکندگان و اصلاح فساد بین مردم و فاش کردن خیر و نیکی و پنهان کردن عیب و زشتی و نرم خویی و فروتنی و خوش رفتاری و آرام طبعی و سنگینی و خوش خویی و پیش دستی به کمال اخلاقی و برگزیدن احسان، بی آنکه جزای احسانی باشد و ترک عیب گویی و به غیر مستحق نیکی نکردن و گفتن حق اگرچه سخت باشد و کم شمردن نیکی در گفتار و کردارم، اگرچه بسیار باشد و بسیار شمردن بدی در گفتار و کردارم، اگرچه کم باشد و آنچه را بیان شد، برای من کامل گردان به وسیله هموارگی طاعت و فرمانبری و همیشه بودن با جماعت و واگذاشتن بدعت گذاران.7

برچسب‌ها: فضایل امام سجاد