بر اساس معیارهای مختلف، برای اهداف تعلیم و تربیت اسلامی، تقسیم های گوناگونی برشمرده اند که در هر یک از آنها از دیدگاه خاصی به اقسام هدف نگریسته می شود. برای مثال، در یک تقسیم بندی بر مبنای انواع روابط انسانی اهداف مربوط به روابط انسان با خود، خداوند و هم نوعانش و نیز روابط انسان با جهان پیرامون خود، مورد توجه قرار می گیرد.1
در تقسیم دیگر، می توان از دید واقعیت های موجود اجتماعی، اهداف را به پنج دسته سیاسی، اجتماعی، خانوادگی، اقتصادی و فرهنگی تقسیم کرد.2 تقسیم بندی هایی نیز بر اساس ملاک های دیگر انجام گرفته است که مجال بیان آنها نیست.
به نظر می رسد بهترین معیار و ملاک تقسیم بندی اهداف تربیتی در صحیفه سجادیه، خود انسان باشد. وقتی از دیدگاه صحیفه به انسان می نگریم، پیش فرض های اساسی داریم که تعیین کننده نوع نگرش ما به انسان است. مانند اینکه انسان و جهان، آفریده خداوند هستند و انسان جانشین خداست و بر تمام آفریده ها فضیلت دارد و دارای فطرت خداجو است. بنابراین، اگر بخواهیم هدف های تربیتی را در صحیفه تقسیم بندی کنیم، باید ملاک این تقسیم بندی را نیز از خود صحیفه بگیریم؛ زیرا بینشی که در مکتب اهل بیت علیهم السلام برای نظام تربیتی در زندگی انسان معیار قرار گیرد، بی شک همیشگی است و به تمام جنبه های وجودی و نیازها و استعدادهای او ناظر است. این نظام تربیتی، انسان را جانشین خدا در زمین می داند و در پی آن است که نظامی بیافریند که با در برگرفتن تمام جنبه های وجودی انسان، فردی صالح و شایسته تربیت کند.
بنابراین، با توجه به آنچه گذشت، می توان هدف های تربیتی را در نظام صحیفه به سه طبقه کلی: اهداف غایی (نهایی)، اهداف واسطه ای و اهداف جزئی تقسیم کرد که به اعتبار قرب و بعد آنها، اهداف بعید و متوسط و قریب نامیده می شوند.3 در مراحل بعد، هر یک از هدف های کلی و جزئی، خود، به اقسام دیگری تقسیم می شوند.4

برچسب‌ها: صحیفه سجادیه - سبک زندگی در سیره امام سجاد(ع)