یکی دیگر از روش های تربیتی در صحیفه سجادیه، روش «استقلال الخیر و استکثار الشر» است؛ یعنی انسان باید خوبی هایش را (هر چند زیاد باشد)، ناچیز بشمارد و بدی هایش را (هر چند کم باشد)، زیاد و سنگین بداند.
این روش بر اصل کمال خواهی مبتنی است؛ زیرا انسان کمال خواه با کم شمردن کارهای نیک خود و زیاد دانستن کوچک ترین اشتباه و گناهش، درصدد انجام دادن کارهای پسندیده و جبران اشتباه خویش برمی آید و این گامی در رسیدن به رشد و کمال انسان است.
اثر تربیتی این روش آن است که انسان با کم شمردن خوبی ها، انگیزه انجام هر چه بیشتر رفتار شایسته را پیدا می کند و از خودپسندی نیز دور می ماند. همچنین با زیاد شمردن گناهان، انگیزه ترک گناه در انسان پدید می آید و سبب می شود که انسان کمتر گناه کند. این روش تربیتی از جهت ایجاد انگیزه در انسان، یکی از روش های گرایشی به شمار می آید.
امام سجاد علیه السلام در دعای مکارم الاخلاق، این روش را از خداوند درخواست می کند و آن را یکی از صفات نیکوی صالحان و پرهیزگاران برمی شمارد:
وَ حَلِّنی بِحِلْیَةِ الصّالحِینَ وَ اَلبِسْنی زِینَةَ المُتَّقِینَ فی... اسْتِقلالِ الخَیرِ وَ اِنْ کَثُرَ مِنْ قَولی وَ فِعْلی وَ استِکثارِ الشَّرِّ وَ اِنْ قَلَّ مِنْ قَوْلی وَ فَعلِی.1

یکی دیگر از روش های تربیتی در صحیفه سجادیه، روش «استقلال الخیر و استکثار الشر» است؛ یعنی انسان باید خوبی هایش را (هر چند زیاد باشد)، ناچیز بشمارد و بدی هایش را (هر چند کم باشد)، زیاد و سنگین بداند.
این روش بر اصل کمال خواهی مبتنی است؛ زیرا انسان کمال خواه با کم شمردن کارهای نیک خود و زیاد دانستن کوچک ترین اشتباه و گناهش، درصدد انجام دادن کارهای پسندیده و جبران اشتباه خویش برمی آید و این گامی در رسیدن به رشد و کمال انسان است.
اثر تربیتی این روش آن است که انسان با کم شمردن خوبی ها، انگیزه انجام هر چه بیشتر رفتار شایسته را پیدا می کند و از خودپسندی نیز دور می ماند. همچنین با زیاد شمردن گناهان، انگیزه ترک گناه در انسان پدید می آید و سبب می شود که انسان کمتر گناه کند. این روش تربیتی از جهت ایجاد انگیزه در انسان، یکی از روش های گرایشی به شمار می آید.
امام سجاد علیه السلام در دعای مکارم الاخلاق، این روش را از خداوند درخواست می کند و آن را یکی از صفات نیکوی صالحان و پرهیزگاران برمی شمارد:
وَ حَلِّنی بِحِلْیَةِ الصّالحِینَ وَ اَلبِسْنی زِینَةَ المُتَّقِینَ فی... اسْتِقلالِ الخَیرِ وَ اِنْ کَثُرَ مِنْ قَولی وَ فِعْلی وَ استِکثارِ الشَّرِّ وَ اِنْ قَلَّ مِنْ قَوْلی وَ فَعلِی.1
و مرا به زینت صالحان و شایستگان آراسته فرما و زیور پرهیزکاران را به من بپوشان؛ در کم شمردن نیکی در گفتار و کردارم، اگرچه بسیار باشد و بسیار شمردن بدی در گفتار و کردارم اگرچه کم باشد.
در فرازهای دیگر نیز امام با استفاده از این روش، زمینه را برای توبه و بازگشت به درگاه الهی آماده می سازد:
اگر فرمانبری از تو را به شمار آورم، ناچیز است و نافرمانی از تو که باید به آن اقرار کنم، زیاد است و عفو از بنده ات بر تو هرگز دشوار نیست، اگرچه بد کرده باشد. پس مرا ببخش.2
اَلّلهُمَّ اِنیِّ اُصْبِحُ وَ اُمْسی مُسْتقِلاً لِعَمَلِی مُعْتَرِفا بِذَنبی، مُقِرًّا بخَطایایَ... .3
بار خدایا! من صبح و شام می کنم، در حالی که کردارم (بندگی ام) را اندک می بینم و به گناهم، اعتراف و به خطاها و کارهای ناروایم اقرار دارم.
سُؤالَ مَنْ اسْتَکْثَرَ ذُنوبَهُ وَ اعْتَرَفَ بخطیئَتِهِ... .4
درخواست کسی که گناهانش را بسیار دانسته و به خطا و کار بی جای خود اقرار کرده است.
بنابراین، همان گونه که ملاحظه شد، دامنه استفاده از این روش تربیتی گسترده است و رفتارهای فردی و اجتماعی را نیز در برمی گیرد.

برچسب‌ها: مقالات - صحیفه سجادیه - سبک زندگی در سیره امام سجاد(ع)